Sorry, this entry is only available in el. For the sake of viewer convenience, the content is shown below in the alternative language. You may click the link to switch the active language.
ΗΜΕΡΙΔΑ ΡΟΤΑΡΙΑΝΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΑΓΡΙΝΙΟΥ 12 -01-2019
«ΑΙΤΩΛΙΑ Η ΓΗ ΤΩΝ ΠΡΟΓΟΝΩΝ ΜΑΣ: ΠΑΡΕΛΘΟΝ –ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ»
Εισήγηση: Αντώνη Βασιλόπουλου, αρχιτέκτονα, Προέδρου της Εταιρείας Φίλων Μουσείου και Αρχ/κού Χώρου Θέρμου.
«ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ. ΘΕΡΜΟΣ:ΜΙΑΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ»
Κυρίες και κύριοι,
Εκ μέρους της Εταιρείας Φίλων του Μουσείου και Αρχαιολογικού Χώρου Θέρμου, οφείλω να συγχαρώ το Ροταριανό Όμιλο για την παρούσα διοργάνωση, η οποία κατά την άποψή μας εντάσσεται άξια στη μεγάλη του παράδοση για κοινωνική προσφορά.
Εμείς θα τη μετρήσουμε ως μία ακόμη πράξη για την υπεράσπιση μιας διαλεκτικής του πολιτισμού και της ανάπτυξης, που έχει πραγματικά ανάγκη ο τόπος μας.
Άλλωστε το πλήθος των δυνατοτήτων του νομού μας από πλευράς αρχαιολογικών σημείων μεγάλης σπουδαιότητας, δημιουργεί δεσμεύσεις σε όλους όσοι ασχολούνται, από το δικό του έκαστος μετερίζι και κυρίως δημιουργεί προβληματισμό.
Στα πλαίσια αυτού του προβληματισμού η εισήγησή μου απλά θα θίξει ορισμένες πτυχές. Το θέμα είναι τόσο μεγάλο και σοβαρό που θα μπορούσε να είναι από μόνο του θέμα μιας Ημερίδας.
Η Εταιρεία Φίλων του Μουσείου & Αρχ. Χώρου Θέρμου, ιδρύθηκε το 2015 προκειμένου δι’ αυτής να εκφραστεί ένας αριθμός φιλόδημων πολιτών για την ανάδειξη της Μεγάλης Απολλώνιας Πολιτείας. Για την ανάδειξη – διαχείριση του ιερού χώρου, και όχι μόνον αυτού, που μέσα από το ξεχωριστό του νόημα, κρατά συμπυκνωμένο το χρόνο μας και την ιστορία μας. Γίναμε το βλέμμα της πόλης πάνω στον αρχαιολογικό χώρο…
Κυρίες και κύριοι,
όλοι εμείς, μέλη αυτής της Εταιρείας, γνωρίζουμε ως Θέρμιοι ότι η ιστορική μας ταυτότητα φέρει ένα τεράστιο ιδεολογικό φορτίο, αφού η πατρώα γη φιλοξενεί μεγάλης αξίας εμπράγματα πειστήρια της ύψιστης αυτής Απολλώνιας Πολιτείας. Πέρα από τα κτήρια ένα μικρό σύγχρονο μουσείο φιλοξενεί πολύτιμα ευρήματα, που κάποτε υπηρέτησαν τη ζωή.
Σ’ αυτήν την πραγματικότητα, η πρώτη από την ίδρυσή μας περίοδος των αναζητήσεών μας και της δράσης μας, είχε σαν στόχο την προβολή του αρχαιολογικού χώρου και του Μουσείου.
Ο πρώτος βηματισμός μας στόχευε αφενός στην αναγνώριση του χώρου από τους κατοίκους της περιοχής και ιδιαίτερα από τους νέους και τα μικρά παιδιά και αφετέρου επιδιώχθηκε ένα άνοιγμα τόσο στις όμορες περιοχές όσο και στην παγκόσμια κοινότητα.
Είμαστε αρωγοί στο υπερσύγχρονο Μουσείο μας, όπου στην υπέροχη μόνιμη έκθεσή του έχει εναποθετηθεί με περίσσια αγάπη το θησαύρισμα του κέντρου της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Και τούτο το οφείλουμε στην Έφορο αρχ/των Αιτ/νίας & Λευκάδος Δρ Ολυμπία Βικάτου και στο προσωπικό της Εφορείας, οι οποίοι έχουν δώσει την ψυχή τους για την φανταστική μόνιμη έκθεση του Μουσείου. Είναι το ωραιότερο από τα μικρά Μουσεία της Ελλάδας. Εντυπωσιάζει! Αξίζει να το επισκεφθείτε!
Η ρήση του επιφανούς αρχαιολόγου Κων. Ρωμαίου το 1931, ότι «όταν αποκαλυφθούν τα μνημεία του Θέρμου, ο αρχαιολογικός του χώρος θα αποβεί κατά την Ελλάδα μοναδικός» μας εμπνέει! Για το λόγο αυτό το 2016 χρηματοδοτήσαμε και οργανώσαμε την ανασκαφή, υπό τον ομότ. καθ. Αρχαιολογίας κ. Παπαποστόλου, η οποία έφερε στο φώς δύο μνημειώδη πέτρινα κλιμακοστάσια.
Η ανασκαφή συνεχίστηκε και το 2018 με χορηγίες που πέτυχε προσωπικά ο Δήμαρχό μας Σπ. Κωνσταντάρας, και η Εταιρεία μας, αλλά σε άλλη κατεύθυνση, στη Νότια στοά, άθικτη μέχρι τότε.
Με Ψήφισμά μας το οποίο αποστείλαμε στις κυβερνήσεις όλων των κρατών και Διεθνείς Οργανισμούς, προβάλλαμε τον μεγάλο πολιτισμό, με τους θεσμούς που η Αιτωλική Συμπολιτεία ανέδειξε, Άμεση Δημοκρατία, Ομόσπονδο Κράτος με ισοτιμία, ισοπολιτεία και αυτονομία και Διαιτησία. Εφαρμόζονται δε σήμερα από όλα τα πολιτισμένα κράτη και από τον ΟΗΕ.
Υιοθετήσαμε δηλαδή ένα διαχειριστικό τρόπο που προέτασσε την προβολή και υποστήριξη του αρχαιολογικού χώρου.
Η συνέχιση της ανασκαφικής δραστηριότητας, η προβολή και η επισκεψιμότητα του μουσείου και του χώρου φυσικά εξακολουθούν να αποτελούν τους στόχους μας.
Με την πάροδο του χρόνου ωστόσο, συνειδητοποιήσαμε ότι μιλώντας για διαχείριση , πρέπει η δράση μας ισομερώς να μοιράζεται τόσο στο παρελθόν όσο και στο παρόν.
Σε συνέδρια και άλλες παρόμοιες με τη σημερινή εκδηλώσεις ένα πλήθος πληροφοριών περί τα μνημεία του παρελθόντος κατατίθεται τις 4 τουλάχιστον τελευταίες δεκαετίες.
Αυτό είναι σημαντικό αναμφισβήτητα. Επιστημονικά είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Ένας σπουδαίος επιστημονικός λόγος κατατίθεται κάθε φορά. Και μέχρι εδώ.
Ωστόσο μόνο αυτό πρέπει να είναι το ζητούμενο;
Μόνο αυτό είναι κοινωνικά το ουσιώδες;
Πριν από 2 μήνες, Κυριακή πρωί, 2 πούλμαν και κάποια ΙΧ με 120 επισκέπτες συνολικά, ήρθαν και κατέκλυσαν το Θέρμο. Γέμισαν τα καταστήματα, καφέ ταβέρνες, τοπικά προϊόντα. Εντυπωσιάστηκαν από το Μουσείο και τον Αρχ/κό χώρο και φυσικά από το τοπίο! Ευγενικά τους μιλήσαμε για τον πολιτισμό της Αιτωλικής Συμπολιτείας, για το Μουσείο μας, μαζί με τον ακούραστο Φώτη Αγγελόπουλο που τον ευχαριστώ. Ευχαριστώ επίσης και την Ανθή Παπαθανασίου, τον Γιώργο Χριστόπουλο, Αλίκη Γάγαλη, την Ελευθερία Ξύστρα αλλά και το ιδρυτικό μας μέλος, πολύτιμο συνεργάτη αρχαιολόγο Γιώργο Σταμάτη.
Περιγράφοντάς σας τη λειτουργία αυτών των επισκεπτών, αντιλαμβανόμαστε το πώς η διαχείριση ενός αρχαιολογικού χώρου, μπορεί να προκαλέσει έργο και να συμβάλει στην τοπική οικονομία και όχι μόνο…
Με αφορμή αυτό το περιστατικό η Εταιρεία μας ενέταξε στους στόχους της, τη σύνδεση των σπουδαιότερων έστω αρχαιολογικών χώρων αλλά και βυζαντινών μνημείων με ένα οικονομικό αποτέλεσμα, που θα μετατρέψει σε γόνιμο το χώρο της ζωής μας και της δράσης μας και ιδιαίτερα το χώρο της ζωής και της δράσης των νέων μας ανθρώπων, που θέλουν να ζήσουν σε τούτο τον τόπο.
Σκεφτείτε το οικονομικό αποτέλεσμα για τις κωμοπόλεις δίπλα στους Δελφούς, στην Αρχαία Ολυμπία ή στην Αρχαία Μεσσήνη.
Όπως εκεί γιατί όχι και εδώ, όπως εκείνοι γιατί όχι και εμείς, μέσα από την αξιοποίηση των αρχαιοτήτων μας και όλων των άλλων μνημείων μας, να μην μπορέσουμε να αναζητήσουμε τα αίτια μιας κοινωνικής ευημερίας που δικαιούται ο τόπος μας;
Μέσα από τα μνημεία του ο νομός μας καλύπτει μια ιστορία 4000 χρόνων.
Πρέπει να δούμε την Αιτωλοακαρνανία σαν μία ενότητα, που θα προκύπτει από τη συνένωση των δυνατοτήτων των επιμέρους ενοτήτων.
Κυρίες και Κύριοι,
Η προώθηση τέτοιων δράσεων προϋποθέτει υπέρβαση ορισμένων εμποδίων, αγκυλώσεων του παρελθόντος, αλλαγή νοοτροπίας, εκσυγχρονισμό και με ευρύτητα πνεύματος αντιμετώπιση των προβλημάτων των μνημείων.
Οι αρχαιολογικές υπηρεσίες της χώρας μας είναι επιφορτισμένες στην προστασία, συντήρηση, ανάδειξη κλπ των μνημείων, με αρκετά μεγάλες ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα. Το γεγονός αυτό, αλλά και άλλα, συντελούν στο να καθυστερούν, πολλές φορές υπερβολικά, η διεκπεραίωση υποθέσεων των πολιτών, οι οποίοι με τη σειρά τους διάκεινται αν όχι εχθρικώς, τουλάχιστον δυσμενώς προς τους αρχαιολόγους. Άδικα συνήθως.
Διευκρινίζω, ότι δεν αναφέρομαι στην Εφορεία Αρχ/των Αιτ/νίας & Λευκάδος, η οποία από την ίδρυσή της έχει επιτελέσει ομολογουμένως, ένα τεράστιο έργο με ελάχιστο προσωπικό, σε μια μεγάλη έκταση αρμοδιότητάς της. Πρέπει να εκτιμήσουμε ιδιαίτερα το σημαντικότατο έργο της Εφορείας για την προστασία, συντήρηση και προβολή του αρχαιολογικού θησαυρού κατά τα χρόνια της διάνοιξης της Ιόνιας Οδού! Οι προηγούμενοι εισηγητές αναφέρθηκαν λεπτομερώς.
Από την άλλη μεριά οι αρχαιολόγοι, τους οποίους εκτιμώ και αγαπώ, ας μου επιτραπεί να πω, απόκτησαν συνείδηση ΙΔΙΟΚΤΗΤΗ πάνω στα μνημεία! Κάποιοι δε εξ αυτών, καλύπτουν για χρόνια αρχιτεκτονικά ευρήματα της ανασκαφής και δεν τα δημοσιοποιούν παρά μετά παρέλευση αρκετού χρόνου. Απαγορεύουν δε στους επισκέπτες και να πλησιάσουν, σε κάποια απόσταση βέβαια, την ανασκαφή.
Ευτυχώς δεν συμβαίνει αυτό με όλους τους αρχαιολόγους ανασκαφείς.
Η προστασία βέβαια και η φροντίδα είναι και δικαίωμα του καθενός κατά το άρθρο 24 του Συντάγματος.
Τα μνημεία ΔΕΝ έχουν ιδιοκτήτη και αποτελούν μέρος της περιουσίας, της απόλαυσης, της συνάφειας, της διαχείρισης και φροντίδας ΟΛΩΝ των πολιτών, όχι μόνον πχ των Θερμίων, ή των Αιτωλών, αλλά όλου του κόσμου.
Σήμερα με την οικονομική κρίση που διέρχεται η πατρίδα μας και την αδυναμία χρηματοδότησης των μνημείων τόσο από το ΥΠΠΟΑ, όσο και από την Εν Αθήναις Αρχ/κή Εταιρεία, πρέπει να βρεθούν άλλοι τρόποι, άλλα συστήματα χρηματοδότησης των μνημείων, τα οποία θα πρέπει να ΜΗΝ θεωρούνται ως ΚΡΑΤΙΚΟ αγαθό, αλλά ως ΔΗΜΟΣΙΟ αγαθό. Επομένως θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διαχείρισής τους.
Ζωντανό παράδειγμα το Μουσείο της ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ, με δικό του μοντέλο Διαχείρισης, διατηρείται με ΔΙΚΟΥΣ του ΠΟΡΟΥΣ. ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ.
Οι εισπράξεις όλων των Μουσείων είναι 130 εκ.€, τα 60 εκ. € από το Μουσείο της Ακρόπολης!
Άλλο ζωντανό παράδειγμα ανάπτυξης είναι της ΜΕΣΣΗΝΗΣ. Εκεί η ανασκαφή από τον καθ. Πέτρο ΘΕΜΕΛΗ, άρχισε το 1985 και σήμερα βλέπουμε τη σημαντική ανάπτυξη όλης της περιοχής της Μεσσηνίας.
Αντίθετα η συνέχιση της ανασκαφής στον Θέρμο που άρχισε το 1983, όχι μόνον δεν έχει αποφέρει αποτελέσματα ανάπτυξης, αλλά ούτε η ίδια η ανασκαφή προχώρησε παρά ελάχιστα σε συνάρτηση με τα χρόνια.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΚΕΨΙΜΟΤΗΤΑΣ:
- Ανάδειξη – προβολή – διαφήμιση
- Συντήρηση, αποκατάσταση μνημείων πχ. Ναός του Θερμίου Απόλλωνα όπου έχει ολοκληρωθεί η ανασκαφή, πρέπει να γίνει στερέωση και αποκατάσταση του στυλοβάτη κλπ…
- 3η διάσταση: θα δώσει στο μνημείο την χαμένη του μορφή (80% αύξηση της επισκεψιμότητας είχε σε αρχ/κό χώρο η αναστήλωση μιάς κολώνας!)
- Πρόσβαση και σε ΑΜΕΑ. (ν.4067/12 έως 2020 υποχρεωτικά η πρόσβαση σε Δημόσια κτήρια…)
- Άνοιγμα των αρχαιολογικών χώρων στο κοινό και νέα χρήση. Εκθέσεις εικαστικών κλπ (ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ)
- Ξένη Αρχαιολογική Σχολή, για ανασκαφή…
- Μουσείο Θέρμου: προσθήκη 1.280 τ.μ. καθ΄ ύψος για αίθουσα περιοδικών Εκθέσεων, συνεδρίων εκδηλώσεων…
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΩΤΕΡΩ:
ΜΕ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ χρηματοδότησης και ολοκληρωμένης προστασίας των μνημείων καθώς και ευαισθητοποίησης των πολιτών στην κατεύθυνση αυτή, ώστε να εντάξουμε τα σημαντικά αυτά επιτεύγματα της ελληνικής αρχιτεκτονικής (ναούς, θέατρα, κτήρια…) στη σύγχρονη ζωή, ως αναπόσπαστο τμήμα της Ευρωπαϊκής και παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σημαντικός στόχος: Η ένταξη των μνημείων στο κέντρο της ζωής και η σύνδεση αυτής, με την αειφορεία και την βιώσιμη ανάπτυξη. Εδώ χρειάζεται η συνέργεια των αρμόδιων φορέων (ΥΠΠΟΑ, Περιφέρειας, Δημοτικής Αρχής και Κοινωνίας των Πολιτών).
Στόχος των ολοκληρωμένων και καινοτόμων Προγραμμάτων είναι να αποτελέσουν κινητήριο μοχλό για την οικονομική, κοινωνική, τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, συνδέοντας ταυτόχρονα τα μνημεία με την τοπική επιχειρηματικότητα και την παραγωγή του πρωτογενούς τομέα αυτής.
Στα ολοκληρωμένα αυτά προγράμματα μπορεί να ενταχθεί μία πολιτιστική διαδρομή συνδέοντας πχ τη Ναύπακτο, το Μεσολόγγι και την Πλευρώνα, το Αγρίνιο και τη Στράτο, το Θέρμο με το Μουσείο και τον Αρχαιολογικό χώρο, τη Λαογραφία, Βυζαντινά μνημεία και μνημεία της Φύσης, ένα Οινοποιεϊο, Τυροκομείο, Ελαιοτριβείο κλπ.
Ένα τέτοιο πρόγραμμα πολιτιστικών προορισμών, προσφέρει στους επισκέπτες μια ΟΛΙΣΤΙΚΗ εικόνα για την περιοχή και επιτυχώς έχει πρόσφατα εφαρμοσθεί από το ΔΙΑΖΩΜΑ, μέλος και θιασώτης για το σημαντικό του έργο είμαι.
Εδώ βέβαια απαιτείται η ύπαρξη φορέα διαχείρισης, απαιτούνται κάποιες υποδομές.
Στο ΕΣΠΑ υπάρχει το Πρόγραμμα «Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤAP – TOK = το παλιό LEADER), σε παλιές υποδομές και νέες, δίνει μηχανισμούς με marketing, ψηφιακές εφαρμογές, κλπ για σύνδεση επιχειρήσεων με τα μνημεία με ένα σύστημα διαχείρισης και διακυβέρνησης.
Κυρίες και κύριοι,
Η προσπάθεια που γίνεται σήμερα εδώ, με την κατάθεση απόψεων σαν την δική μου, εφικτή για συνολική ή όχι εφαρμογή, και η φιλοτιμία όλων, θα πρέπει να μεταποιηθεί σε ισόβαρη πράξη για τη διακονία του παρόντος. Οι άφθονες αρχαιότητες της Αιτωλοακαρνανίας, θα πρέπει να συνδεθούν με το σήμερα και τα νοήματά τους να θρέψουν συμπεριφορές και να προκαλέσουν έργο.
Σας ευχαριστώ
